W 2023 roku europejskie lotniska obsłużyły 2,3 mld pasażerów, odnotowując wzrost o 19% w stosunku do roku poprzedniego, co stanowi wynik zaledwie 5,3% niższy od rekordowego 2019 roku – wynika z najnowszego raportu ACI Europe, który szczegółowo omawia ruch lotniczy na kontynencie. Prognozy na rok 2024 są pełne optymizmu – przewidują średnioroczny wzrost na poziomie 7,2%, co oznaczałoby przekroczenie wyników rekordowego roku 2019 o 1,4%.
Pierwsza piątka
Ruch pasażerski na głównych lotniskach (5 największych europejskich lotnisk) wzrósł o +20,8% w 2023 roku w porównaniu do poprzedniego roku. Tylko te 5 lotnisk razem osiągnęło imponujący wynik 58 milionów pasażerów więcej niż w 2022 roku.
Londyn-Heathrow odzyskał pozycję najbardziej ruchliwego lotniska w Europie, którą w poprzednim roku zajmował Stambuł. Brytyjski port lotniczy obsłużył 79,2 miliona pasażerów, notując wzrost o 28,5% w stosunku do 2022 roku. Do poziomów sprzed pandemii wciąż brakuje 2,1%. Dużą rolę w zwiększaniu ruchu odegrały połączenia transatlantyckie. Stambuł zajął drugie miejsce, port obsłużył 76 milionów pasażerów – co oznacza wzrost o 18,3% w stosunku do 2022 roku. Tureckie lotnisko zanotowało najlepszy wynik wśród czołowej piątki, przekraczając swoje wyniki sprzed pandemii o 11%. W 2019 roku Stambuł był piątym najbardziej ruchliwym lotniskiem w Europie. Warto zaznaczyć, że w tym roku oddano do użytku nowy portu lotniczy (İstanbul Yeni) i przeniesiono do niego połączenia z lotniska Atatürka wraz z jego kodem IATA IST).
Paryż-CDG utrzymał trzecią pozycję, obsługując 68 milionów pasażerów, co stanowi wzrost o 17,3% w porównaniu do 2022 roku, jednak wciąż o 11,5% mniej niż przed pandemią. Amsterdam-Schiphol obsłużył 61,9 miliona pasażerów, odnotowując wzrost o 17,9% w stosunku do roku poprzedniego i 13,7% mniej niż w 2019 roku.
Listę zamyka Madryt z 60,2 milionami pasażerów, co stanowi wzrost o 18,9% w porównaniu do 2022 roku, zbliżając się do poziomu sprzed pandemii (wciąż brakuje 2,5%). Zwiększenie liczby połączeń transatlantyckich oraz wyższy udział ruchu turystycznego pozwoliły mu ponownie wyprzedzić Frankfurt. Niemieckie lotnisko w 2023 roku obsłużyło 59,4 miliona pasażerów, notując wzrost o 21,3% w porównaniu do 2022 roku i pozostając o 15,9% poniżej poziomów z 2019 roku.
Europa w liczbach
Olivier Jankovec, Dyrektor Generalny ACI EUROPE, powiedział: „Ten solidny wzrost sprawił, że europejskie lotniska przyjęły w zeszłym roku 2,3 miliarda pasażerów. Jest to imponujący wynik biorąc pod uwagę panujące presje inflacyjne, wyższe ceny biletów lotniczych oraz zaostrzone napięcia geopolityczne. Jest to świadectwo priorytetu, jaki ludzie nadają podróżom nad innymi formami wydatków. Mówi to wiele o wartości i znaczeniu połączeń lotniczych”.
Wzrost był w dużej mierze napędzany przez ruch pasażerski międzynarodowy, który zwiększył się o 21%. Rósł on prawie dwa razy szybciej niż ruch pasażerski krajowy, który wyniósł +11,7%. Lotniska na rynku UE+ osiągnęły wzrost na poziomie 19%. Było to lepsze wyniki niż te odnotowane w reszcie Europy, gdzie wzrost wyniósł 16%.
Spośród krajów UE, lotniska w Portugalii (+12,2%), Grecji (+12,1%), Islandii (+6,9%), Malcie (+6,7%) i Polsce (+4,5%) przewyższyły oczekiwania i prognozy, podczas gdy te w Finlandii (-29,6%), Słowenii (-26,2%), Niemczech (-22,4%) i Szwecji (-21%) wciąż pozostawały daleko za liczbami z 2019 roku.
Wśród największych rynków europejskich, jedynie lotniska w Hiszpanii i Włoszech całkowicie odbudowały ruch lotniczy. Nieco w tyle pozostały lotniska we Francji (-5,4%), Wielkiej Brytanii (-6,4%) – a lotniska w Niemczech znacznie odstawały.
W pozostałej części Europy lotniska w Albanii (+117%), Kosowie (+44%) i Turcji (+2,5%) ożyły dzięki zwiększeniu liczby operacji przez tanie linie lotnicze.
„Rok 2023 był również rokiem wieloprędkościowego ożywienia europejskich lotnisk pod względem ruchu pasażerskiego. Chociaż wielu przekroczyło swoje poprzednie roczne rekordy w wolumenach pasażerskich, 57% nadal pozostaje poniżej swoich wolumenów sprzed pandemii.”- skomentował Jankovec
Tanie linie lotnicze i turystyka jako dwa głównie triggery wzrostu
Lotniska tradycyjnie opierające się na ruchu turystycznym oraz mające znaczący udział tanich linii lotniczych często przekraczały swoje wolumeny sprzed pandemii. Przykładami takich portów są: Ateny (+10,1%), Lizbona (+7,9%), Palma de Mallorca (+4,7%), Stambuł-Sabiha Gökçen (+4,6%), Dublin (+1,8%) i Paryż-Orly (+1,4%). Chociaż Rzym-Fiumicino (-7%) nadal pozostawał poniżej swojego poziomu sprzed pandemii, włoskie lotnisko odnotowało wzrost ruchu pasażerskiego o +38% rok do roku – najlepszy wynik wśród większych europejskich lotnisk. Malaga z ponad 22,3 miliona pasażerów (+12,6%) obsłużyła więcej pasażerów niż Bruksela (-15,8%) i Sztokholm-Arlanda (-15%).
W przeciwieństwie do hubów i większych lotnisk, mniejsze i regionalne lotniska całkowicie odbudowały swój ruch pasażerski. Nawet przekroczyły oczekiwania – osiągając wzrost o 3% względem roku 2019. Ponadto zanotowały wzrost o 17,6% w porównaniu do 2022 roku.
Tajemnica ich sukcesu jest dokładnie taka sama: zwiększenie liczby operacji przez tanie linie lotnicze i odbudowa ruchu turystycznego. Niektóre z tych lotnisk doświadczyły imponującego wzrostu znacznie powyżej ich poziomów sprzed pandemii np: Trapani (+223%), Perugia (+143%), Tirana (+117%), Samarkand (+110%), Łódź (+97%), Kutaisi (+91%), Zadar (+88%), Erywań (+66%), Memmingen (+64%), Ałmaty (+51%), Funchal (+43%), Saragossa (+47%), Prisztina (+44%) i Oviedo-Asturias (+40%).
Prymusi w swoich grupach
ACI Europe klasyfikuje lotniska na 5 grup. Grupa 1 to lotniska przyjmujące ponad 25 milionów pasażerów rocznie. Grupa 2 obejmuje lotniska z przepustowością między 10 a 25 milionami pasażerów. Lotniska z grupy 3 przyjmują między 5 a 10 milionami pasażerów. Grupa 4 to lotniska obsługujące od 1 miliona do 5 milionów pasażerów rocznie. Grupa 5 obejmuje lotniska przyjmujące od 100 tysięcy do 1 miliona pasażerów. Lista lotnisk, które najlepiej poradziły sobie z odbudową ruchu lotniczego wygląda następująco:
GRUPA 1: Stambuł IST (+11,0%), Ateny ATH (+10,1%), Lizbona LIS (+7,9%), Palma de Mallorca PMI (+4,7%), Stambuł SAW (+4,6%).
GRUPA 2: Porto OPO (+16,0%), Bergamo BGY (+15,3%), Neapol NAP (+14,1%), Malaga AGP (+12,6%), Teneryfa TFS (+10,5%).
GRUPA 3: Soczi AER (+105,7%)*, Ałmaty ALA (+51,2%)*, Belgrad BEG (+29,0%), Walencja VLC (+16,6%), Palermo PMO (+15,5%).
GRUPA 4: Tirana TIA (+117,4%), Erywań EVN (+65,6%)*, Memmingen FMM (+64,2%), Prisztina PRN (+44,3%), Funchal FNC (+43,1%).
GRUPA 5: Trapani TPS (+223,4%), Perugia PEG (+142,9%), Samarkand SKD *(+109,8%), Kutaisi KUT (+91,1%)*, Zadar ZAD (+88,3%).
Prognozy na 2024 rok
Olivier Jankovec, Dyrektor Generalny ACI EUROPE, w raporcie zaznaczył: „Na razie utrzymujemy naszą prognozę wzrostu ruchu pasażerskiego o 7,2% w tym roku w porównaniu do 2023. To powinno nas doprowadzić do poziomu 1,4% powyżej wolumenów sprzed pandemii.”
Jankovec wymienia kilka głównych czynników, które mogą wpłynąć na końcowe wyniki. Są to napięcia geopolityczne, strukturalne zmiany na rynku lotniczym, presje podażowe oraz komplikacje operacyjne. Na przykład, planowane na przyszłą jesień uruchomienie systemu wejścia-wyjścia Schengen (EES) może wpłynąć na wyniki.
*ACI Europe (Airport Council International) reprezentuje ponad 500 lotnisk w 55 krajach świata, w tym 46 w Europie. W raporcie uwzględniono wszystkie lotniska należące do ACI, również te poza Europą, jak Sochi, Erewań czy Kutaisi.
**System EES ma na celu zmodernizowanie i zwiększenie efektywności kontroli granicznych dla osób przekraczających zewnętrzne granice strefy Schengen. Automatyzuje proces zbierania danych o podróżnych. Obejmuje to rejestrację danych biometrycznych (odcisków palców i obrazu twarzy) oraz danych dotyczących przylotów i wylotów. Pozwala to śledzić ruch osób niebędących obywatelami UE, którzy przekraczających granice. System ma na celu wzmocnienie bezpieczeństwa wewnętrznego w strefie Schengen, zwalczanie nielegalnej imigracji oraz ułatwienie przekraczania granic dla podróżnych.
Więcej analiz ruchu lotniczego znajdziesz tutaj