W 2024 roku Albania odnotowała 11,7 mln przyjazdów zagranicznych. Wśród odwiedzających nie zabrakło Polaków – przyjechało ich 314 tys. Albania uznała 2024 rok za historyczny pod względem ruchu turystycznego, ale czy ten wzrost oparty jest na trwałych fundamentach?
Albania (lotniczym) prymusem Europy
W 2024 r. liczba przyjazdów do Albanii zwiększyła się o 15% w stosunku do 2023 roku, co jest wartością zbliżoną do trendów notowanych w innych krajach Europy. Jednak w 2023 roku wzrost był znacznie wyższy i wynosił 35%. Najwięcej obcokrajowców stanowili obywatele Kosowa, odpowiadający za 38% całkowitej liczby przyjazdów. Po zsumowaniu liczb przyjazdów z wszystkich sąsiadujących krajów okazuje się, że stanowią oni łącznie 69% wszystkich turystów zagranicznych. Jest to naturalny wynik faktu, że przez granicę lądową dociera 68% obcokrajowców odwiedzających Albanię.
Decydującym czynnikiem wzrostu okazał się rozwój ruchu lotniczego. Według Albańskiego Urzędu Statystycznego liczba pasażerów zagranicznych podrózujących tym środkiem transportu wzrosła o 48%, co przełożyło się na wzrost udziału obcokrajowców przekraczających granice Albanii drogą lotniczą – z 21% w 2023 roku do 27% w 2024 roku.
Znaczenie rynku polskiego
Największe wzrosty ruchu turystycznego odnotowano w przypadku turystów z Indii (+126%), Chin (+107%) i Estonii (+102%). Z kolei spadki dotknęły gości z Arabii Saudyjskiej (-44%), Malezji (-25%) i Izraela (-22%).
Polska zajęła dziewiątą pozycję w rankingu krajów wysyłających turystów do Albanii. W 2024 roku przyjechało 314 tys. Polaków, co oznacza wzrost o 35% wobec 233 tys. z 2023 roku. Więcej turystów przybyło z Wielkiej Brytanii (+10 tys.), Turcji (+19 tys.), a Niemców było o 60 tys. więcej niż Polaków. Mimo tak dużego wzrostu, Polacy stanowili jedynie 3% wszystkich zagranicznych turystów odwiedzających Albanię. W 2024 roku siatka połączeń lotniczych między Polską a Albanią wyglądała następująco:
* W statystykach lotniczych liczba pasażerów jest liczona na podstawie segmentów podróży (one-way), a nie jako podróże w obie strony (round-trip). Oznacza to, że każdy pasażer jest liczony osobno dla każdego odcinka lotu.
Szacuje się, że około 83% polskich turystów dotarło do Albanii drogą lotniczą, a pozostali skorzystali z połączeń lądowych lub morskich.
Sezon w Albanii od czerwca do września
Podobnie jak w poprzednich latach, wysoki sezon w Albanii trwał od czerwca do września, ze szczytem w sierpniu. Liczba zarezerwowanych nocy wzrosła we wszystkich miesiącach 2024 roku w porównaniu do 2023 roku, jednak największy przyrost zanotowano w sierpniu. Średnie obłożenie hoteli osiągnęło 30,7%, co jest wzrostem w stosunku do 2023 roku (24,2%). Największy przyrost obłożenia odnotowano w miesiącach od stycznia do kwietnia.
Tajemnica sukcesu Albanii (w statystykach)
*wykres interaktywny – dane wyświtelają się po wskazaniu kursorem
Airports Council International Europe (ACI) w swoim raporcie z 2024 roku wyróżniło lotnisko w Tiranie jako europejskiego lidera pod względem wzrostu liczby pasażerów. Głównym czynnikiem napędzającym ten rozwój były tanie linie lotnicze. Wizz Air obsłużył 54,9% pasażerów, Ryanair 22,2%, co łącznie stanowiło 77% całego ruchu lotniczego do i z Albanii. Air Albania odpowiadała za 3,4% przewozów, natomiast segment czarterowy – za 3,1%.
Pojawienie się Ryanaira na albańskim rynku w listopadzie 2023 roku wyraźnie przyczyniło się do wzrostu ruchu pasażerskiego. Ryanair zainaugurował swoje połączenia do Tirany 31 października 2023 roku, oferując 17 europejskich tras. Oprócz połączeń z Krakowa i Warszawy-Modlina, uruchomiono loty z takich miast jak Bolonia, Bruksela-Charleroi, Bukareszt, Düsseldorf, Edynburg, Katania, Londyn-Stansted, Manchester, Mediolan-Bergamo, Paryż-Beauvais, Piza, Praga, Rzym-Ciampino, Sztokholm-Arlanda oraz Wenecja-Treviso. Nic więc dziwnego, że najwyższe wzrosty liczby obsłużonych pasażerów (rok do roku) odnotowano w pierwszej połowie 2024 r. Sięgały one od 67% w kwietniu do 74% w maju. I to właśnie wejście RyanAir na rynek albański odpowiada za to, że lotnisko w Tiranie osiągnęło wzrost niewidziany w żadnym innym europejskim porcie.
Analiza połączeń lotniczych z Tiraną pokazuje, że żadne miasto nie dominuje w strukturze ruchu. Najwięcej pasażerów podróżowało z i do Londynu.
*wykres interaktywny – dane wyświtelają się po wskazaniu kursorem
Przyszłość albańskiej turystyki
Pomimo historycznego wzrostu liczby turystów, przyszłość tego trendu pozostaje niepewna. Rozwój oparty na ekspansji tanich linii lotniczych rodzi pytania o jego długoterminową trwałość. Przewoźnicy budżetowi, tacy jak Ryanair czy Wizz Air, charakteryzują się dużą elastycznością operacyjną – szybko dostosowują siatkę połączeń do warunków rynkowych, często przenosząc swoje zasoby tam, gdzie mogą osiągnąć większe zyski. W przypadku pojawienia się bardziej atrakcyjnych kierunków, istnieje ryzyko, że ograniczą lub całkowicie zlikwidują połączenia z Albanią, co mogłoby znacząco wpłynąć na napływ turystów.
Wzrost ruchu lotniczego w Albanii jest częściowo wynikiem polityki rządu, który aktywnie przyciąga tanie linie poprzez różne formy wsparcia finansowego. Wśród tych działań znajdują się dofinansowania dla przewoźników oraz wyjątkowo niskie opłaty lotniskowe, co czyni Albanię atrakcyjnym kierunkiem dla linii budżetowych. Jednak taki model budzi wątpliwości co do jego długoterminowej stabilności – ewentualne podwyższenie opłat lotniskowych lub ograniczenie wsparcia finansowego mogłoby doprowadzić do wycofania się przewoźników. Podobne sytuacje miały już miejsce w innych krajach, które wcześniej stosowały podobne mechanizmy.
Nie można również pominąć kwestii infrastrukturalnych. Nagły wzrost liczby pasażerów, napędzany ekspansją tanich przewoźników, może prowadzić do przeciążenia lotnisk oraz innych elementów infrastruktury turystycznej.
Potrzebne inwestycje w branże turystyczną
Albańska turystyka to jednak nie tylko rozwój połączeń lotniczych, ale także budowa hoteli i całej infrastruktury turystycznej. Od kilku lat kraj ten przyciąga zagranicznych inwestorów, w tym znane sieci hotelowe, a kolejne podmioty analizują możliwości inwestycyjne. Aby ułatwić im działalność, Albania wdrożyła szereg zachęt podatkowych mających na celu stymulowanie rozwoju gospodarczego. Kluczową rolę w tym procesie odgrywa The Albanian Investment Development Agency (AIDA) – agenda Ministerstwa Ekonomii, Kultury i Innowacji. Została powołana, aby wspierać potencjalnych inwestorów, oferując liczne korzyści:
- Jedna z najniższych stawek CIT w Europie – standardowa stawka podatku dochodowego od osób prawnych w Albanii wynosi 15%.
- Zwolnienia podatkowe – inwestorzy mogą korzystać ze zwolnień z podatku dochodowego w związku z realizacją nowych przedsięwzięć.
- Ulgi w podatku od nieruchomości – dostępne dla inwestycji w określonych sektorach lub regionach.
- Specjalne strefy ekonomiczne – oferujące preferencyjne warunki, w tym ulgi podatkowe i uproszczone procedury administracyjne.
- Program „Albania jedno euro” – rząd planuje reaktywację programu umożliwiającego inwestorom zakup gruntów na terenach górskich za symboliczną kwotę 1 euro. Inicjatywa ta ma na celu zachęcenie do budowy kurortów, kompleksów turystycznych i przedsiębiorstw tworzących długoterminowe miejsca pracy.
Albania, promowana jako „Malediwy Europy”, przyciąga coraz więcej turystów dzięki przystępnym cenom, malowniczym krajobrazom i rozwojowi tanich linii lotniczych. Jednak, aby utrzymać ten trend, konieczne jest inwestowanie w poprawę infrastruktury turystycznej oraz podnoszenie jakości usług hotelowych. Kluczowe znaczenie mają szkolenia personelu, które zapewnią turystom wysoki standard obsługi i pozytywne doświadczenia podczas pobytu. Bez tych działań Albania może utracić konkurencyjność na tle innych europejskich destynacji, które stawiają na kompleksowy rozwój sektora turystycznego. Ważnym krokiem w kierunku dalszego rozwoju turystyki jest planowane otwarcie Międzynarodowego Portu Lotniczego Vlora. Pierwotna data jego otwarcia była przewidziana na marzec bieżącego roku. Niestety nic nie wskazuje na to, aby data ta mogła być utrzymana.
Opracowano na podstawie danych Albańskiego Urzędu Statystycznego, danych lotniska Tirana, AIDA.